Helena: Bugün bana çok yardım ettiniz. Teşekkür ederim.
Sulla: Rica ederim
Helena: Nerelisiniz küçük hanım?
Sulla: Buradan
Helena: Burada mı doğdunuz?
Sulla: Burada üretildim.
Domin (fabrika müdürü) lafa girer: Sulla insan değil hanımefendi. Sulla bir robottur, burada ürettik.
Yıl 1920, sahnede oynanan bu tiyatro oyunu Praglı yazar Karl Capek’in R.U.R. oyunudur. Oyunda fabrikada üretilen robotlar önce fabrikayı ele geçirirler daha sonra bütün dünyayı ele geçirir, insanoğlunu yok ederler.
R.U.R. oyunu yazıldığı yılda 30 dile çevrilmiş, Broodway’de 1921’de oynanmaya başlamıştır. Başroldeki robotu Spencer Tracy’nin canlandırdığı oyun, o dönemin Broadway’de en fazla oynanan oyunu olmuştur.
Her oynadığı ülkede büyük ilgi gören R.U.R., dünyada “Robotlar insanlığa son verecek mi?” tartışmalarına neden olmuştur. R.U.R.’un yarattığı toplumsal tartışmalar, yüzyıl sonra bugün Bill Gates ve Elon Musk’ın söylediği “Önlem alınmazsa yapay zekâ insanlığı yok edecek” sözleri gibidir.
İnsanoğlunun, insan özelliklerinde makineler yapma fikri antik Yunan döneminde başlamıştır. Platon’un “Menon Diyalogları”nda sözünü ettiği Attikalı Daedalus, “ilk yaşayan heykel”i yapan kişidir. Daedalus’un “heykelleri” ağlar, konuşur ve göz kırparlardı.O zamanlar bioteknik kavramını başlatan bu çalışmaları MÖ 7-8 yüzyılda da Homeros’un yazdığı İlyada’da görüyoruz. Burada üç ayaklı sandalyeler kendiliklerinden hareket etmektedirler.
MS 7. yüzyılda Çin’deki Tang Hanedanı döneminde, hanedanın gözüne girmeye çalışan Daifeng Ma isimli bir kişi, kraliçe için elbiselerini giymesine yardımcı olan bir robotu yaptığı da konuyla ilgili rastladığımız örneklerdendir.
Asırlar boyu insan özelliklerine sahip makinelerin yapımı, gerek teknolojinin gerek toplumsal yaşamın adım adım aşamalarla ilerlemesiyle gelişmekte, yeni boyutlara ulaşmaktadır.
Bu arada sanatçıların ilgisini çeken bu konu, edebiyat ve sinemada “bilimkurgu” türünün oluşmasını sağlamıştır.
Her geçen gün teknolojik buluşlarla yeni bir biçim alan çalışmalar, 21. yüzyılda oluşan dijital devrimle -bugün için- çok önemli bir boyuta erişmiştir. Artık yapay zekâ adını alan dönem başlamıştır.
Bugün artık yapay zekâ, insanoğlunun yaşamındaki bütün alanlarında kullanılmaya başlamıştır. Bir yandan yapay zekânın yararları ve zararları tartışılmaya devam edilirken çağımızın en önemli düşünürlerinden olan Stephen Hawking’in bu konuda söylediklerine önem vermemiz gerekmektedir:
“Yapay zekâ yaratmadaki başarı, insanlık tarihindeki en büyük olaydır. Ne yazık ki yapay zekânın yarattığı risklerden nasıl kaçınacağımızı öğrenmezsek bu buluş insanlık tarihinin en son buluşu olabilir.”
