İbrahim Babadağı İle Trader’lık ve 15 Örnekle Adım Adım Açıklamalı Teknik Analiz Kitabı Hakkında Konuştuk!
Merhaba, İbrahim Babadağı kimdir, bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?
Merhaba. Tabi, ben 1984’te İzmir Karşıyaka’da doğdum, o günden beri ufak ufak aralıklarla İzmir’den uzaklaşsam da İzmir’de yaşadım, hala buradayım.
Ege Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun oldum. Mezuniyet sonrası Philip Morris, Pepsico, Nestle, Total gibi uluslararası firmalarda çeşitli satış pozisyonlarında yöneticilik yaptım.
Kariyerime devam ederken 2009’da Forex ile tanıştım. Yani, Traderlık hayatım 2009’da Forex ile başladı diyebilirim. O gün bugündür tam 15 senedir bifiil Trading’in içindeyim. Trading üzerine denemediğim şey, okumadığım yazı, izlemediğim video, tecrübe etmediğim senaryo kalmadı. Kazançlı bir trading sistemi kurmak 3-4 senemi aldı.
Kendimi tanıyıp sistemimi kurduktan sonra, her defasında üzerine ufak da olsa bir şeyler koya koya bu güne kadar geldim, halen de ana işim Trading olmak üzere, yan işlerim ve projelerimle birlikte hayatıma devam ediyorum.
Trading tam olarak nedir? Çok basit bir dille anlatmanızı istesek, hiç bilmeyen birine Trading’i nasıl anlatırdınız?
Trading, finansal piyasalarda para kazanma yöntemlerinden biri aslında. Yatırımcılıktan tamamen farklı olarak, bir ürünü alıp kısa süre içerisinde “satmak” üzerine veya bir ürünü satıp kısa süre içerisinde “yerine koymak” üzerine kurulu bir ticaret tarzı.
Yatırımcılık biraz daha uzun vade, hatta ömür boyu bir hisse senedini veya bir finansal ürünü taşımak demek. Trading’de ise bir ürünü “para kazanıp satmak üzerine” işlem yapıyorsun.
Temel amacımız alım ve satım arasındaki farktan para kazanmak.
Tabi ki bu kadar basit değil, kaldıraç gibi, pozisyon büyüklüğü gibi, trading tarzları gibi, fiyat hareketlerini yorumlamak gibi farklı alt başlıklar da var, ancak basit istediniz diye şimdilik burada bırakayım.
Peki Trader olmaya siz nasıl karar verdiniz, süreç nasıl başladı, amatörlükten profesyonelliğe ne zaman ve nasıl geçtiniz?
2009 yılında bir ekonomi dergisinde gördüğüm “DolarTL yükselirken de, düşerken de, üstelik kasanın imkan verdiğinden daha yüksek bir pozisyon ile para kazanabilirsin” tarzı bir reklamla başladı Trading hayatım. Oradan FOREX’i keşfettim, uzun bir süre yabancı internet sitelerinde, onların forumlarında gezdim, yavaş yavaş sürece alıştım, öğrenmeye başladım.
Sonrasında ilk Forex hesabımı açtım ve Meta Trader üzerinden ufak ufak al sat işlemleri yapmaya başladım.
Tabi Forex çok ayrı bir dünya, işin içinde kaldıraç, mikro lot, mini lot, pariteler, kıymetli madenler giriyor bir anda. Böyle bir değişime alışmak kolay değil. Bayağı da zorlandım.
Ancak pes etmeden, yavaş da olsa ilerledim. İlerlerken tabi ki trading kazaları oldu, bolca para kaybettim, ama pes etmedim, etsem de bir süre dinlendikten sonra tekrar döndüm.
Sanıyorum bu ısrarım beni yavaş yavaş amatörlükten kurtardı. Ancak asıl profesyonelliğe geçişim Trade Psikolojisi ve Risk Yönetimi başlıklarıyla tanışmam sonrası oldu.
Bu başlıkları keşfedip araştırdıktan sonra, Trading’in Teknik Analiz bilgisinden çok daha fazla yetkinlik gerektiren bir meslek, bir girişimcilik olduğunu idrak ettim. Bu aydınlanma beni profesyonel trading’e doğru ilerletti.
Yeni çıkardığınız kitabınız “15 Örnekle Adım Adım Açıklamalı Teknik Analiz” kitabınız oldukça ilgi gördü. Bu kitabı yazmaktaki asıl amacınız neydi, neyi ve kimleri hedeflediniz?
Her Trader bu işe ilk başladığında çeşitli zorluklar yaşıyor. İnternet tam bir bilgi çöplüğü, kim ne yazıyor, yazan kişi ne kadar yetkin, konusuna ne kadar hakim, doğru şeyi mi anlatıyor bilinmiyor. Dolayısıyla, tek tıkla karşımıza çıkan binlerce bilginin “iyisini” seçmek çoğu zaman hiçbir şey bilmeyen biri için çok zor.
Ek olarak, teknik analiz, bilinenin aksine aslında sadelik isteyen bir şey. Çünkü teknik analiz, konuyu karıştırmaya çok müsait bir dal. Binlerce indikatör, binlerce ürün, binlerce sistem, binlerce formasyon, binlerce konsept var. Hepsini öğrenmek istesen ucu bucağı yok.
İşte böyle bir ortamda, ne iyi, ne kötü, ne gerekli, ne gereksiz bilmek, ayırt etmek çok zor. İşte ben de, tüm bu süreçleri yaşayan kişilere bir nebze yardımcı olabilmek için, konuları sadeleştirerek ve sadece ihtiyaç olan şeyleri anlatarak, yalın bir rehber hazırlamak istedim.
Böylece bu kitap ortaya çıktı.
Peki bu kitabı okuyanlar Teknik Analiz konusunda nasıl bir yetkinliğe ulaşacaklar ve daha da ileri gitmek isterlerse kendilerini nasıl geliştirmelerini tavsiye edersiniz?
Tabi hiçbir konunun öğrenme sınırı yok, insan her defasında yeni şeyler öğrenebilir, her tuğlanın üstüne yeni bir tuğla konulabilir. Ancak o tuğla kişiye yeterliyse, yeni bir tuğla koymak tüm binanın statiğini de bozabilir.
Dolayısıyla, “nerede durulması gerektiğini” bilmek de önemli bir “öğrenme yetkinliği”.
Bu kitap, iyi bir başlangıç, ancak kişiyi tamamlamak için haliyle eksik kalır. O yüzden, Trader olmak isteyen arkadaşlar Teknik Analizin diğer kollarına, harmoniklere, Price Action’a, Elliott’a, Trade Psikolojisine, Risk yönetimine çalışabilir. Buraya yazmayı atladığım onlarca alt dalı var Trading’in, kişi yeter ki ilerlemek istesin.
Ancak önemli olan şey şu, yukarıda da belirttiğim gibi, bu konu teknolojinin de gelişmesiyle, kafa karıştırmaya çok müsait. O yüzden, ilerlerken ara ara durup, gelinen nokta kontrol edilmeli.
Başarılı bir trader olmak için hangi becerilerin önemli olduğunu düşünüyorsunuz?
Başarılı bir trader’ın her şeyden önce psikolojik olarak güçlü, özgüvenli, soğukkanlı ve sakin olması gerekir. Piyasalar sürekli dalgalanıyor, fiyat sürekli bir yeşil, bir kırmızı yanıyor, dolayısıyla ekran izleyerek duygusal manipülasyona çok açık oluyorsunuz. Kendinizi kontrol edip sisteminizin içinde kalmazsanız, dürtüsel işlem yapma tuzağına düşebilirsiniz.
Ek olarak, bir sistem tasarlamalı ve bu sisteme disiplinle uymalısınız. Dolayısıyla analitik zekanızın da yüksek olması gerekir. Üstüne, sizi bu sistemin dışına çıkartmayacak bir disipline sahip olmanız gerekir.
Piyasa bilgisi, adaptasyon yeteneği, esneklik, dayanıklılık, her türlü uç duyguya rağmen sakin kalabilmek diğer gerekli yetkinlikler.
Bir Trader’ın günlük veya haftalık rutinleri var mıdır? Varsa nelerdir? Güne nasıl başlıyorsunuz, nasıl devam ediyorsunuz, biraz günlük yaşantınızı paylaşmanız mümkün mü bizimle?
Her meslekte, her girişimde olduğu gibi, Traderlıkta da rutinler vardır ve mutlaka olmalıdır. Ancak ne tarz bir trader olduğunuza göre, bu rutinler değişebilir. Mesela haber bazlı Scalping yapıyorsanız, yani düşen haberlere göre anlık, kısa vadeli al sat yapıyorsanız, güne haberleri kontrol ederek başlarsınız. Veya günlük, haftalık grafikle Swing Trade yapıyorsanız, Price Action bazlı işlem yapıyorsanız haberleri önemsemezsiniz ancak her sabah bir önceki günün grafiklerine bakıp stratejinizi gözden geçirmeniz gerekir. Piyasaya bakmanız gerekir, günlük stratejinizi görebileceğiniz bir yere çıkarmanız gerekir. Gün içerisinde nasıl disiplinli kalacaksınız ve günlük dalgalanmalardan nasıl etkilenmeyeceksiniz bunu çalışmanız gerekir.
Onun dışında gün içerisinde çok fazla işlem gereksinimi duymayan Swing Traderlar gün içinde kitap okuyabilir, müzik dinleyebilir veya başka şeylerle kendilerini piyasadan uzak tutma disiplini kazanabilirler.
Rutinler biraz sizin trading tarzınızla alakalı olduğu için burada tek bir cevap ne yazık ki vermek zor.
Trade Psikolojisine de önem verdiğinizi anlıyorum, Trade Psikolojisi bu denklemin tam olarak neresindedir, Risk Yönetimi ile iç içe midir?
Trade Psikolojisi, ne yazık ki başarılı Trading’in en çok gözardı edilen noktası. En başından beri Twitter hesabımda (@borsaninizinden) veya blogumda (borsaninizinden.com) ve eğitimlerimde (borsaninizinden.com/atolye) sürekli olarak Trade Psikolojisinden ve Risk yönetiminden bahsediyorum çünkü bir Trader’ın bunları tam olarak anlamadan sürdürülebilir bir başarıya ulaşmasının neredeyse imkanı yok.
Üstelik, Trade Psikolojisi, Risk yönetiminin, Risk yönetimi de trade psikolojisinin tamamlayıcısı. Riskini iyi yönetemeyen biri trade sırasında psikolojisini kesinlikle yönetemez. Psikolojik olarak güçlü durmayan biri de trade sırasında riskini normalden çok daha fazla büyütür ve yönetemez.
O yüzden, sürdürülebilir başarılı bir trade performansı hayal eden herkesin bu iki ana başlığa mutlaka eğilmesi gerekir.
Trader olarak kariyerinizde karşılaştığınız en büyük zorluk neydi ve bu zorluğun üstesinden nasıl geldiniz?
Ben trading hayatımın ilk yıllarında kendime hiç uygun olmayna trade tarzları denedim. 2 sene Scalping yaparak başarılı olmaya çalıştım. 1.5 sene Day Trading yaptım. Toplam 3.5 senemi bana uygun olmayan bir trade tarzında para kazanmaya çalışarak harcadım.
Tabi ki bunları yaşamadan bilemezdim ama toplamda 3.5 sene, kişinin kendini tanıması için uzun bir süre. Halbuki 1-2 sene içerisinde kişi kendini tanımalı ve kendine uygun trade tarzını bularak oraya odaklanmalı.
Ben kendime uygun trade tarzı olarak Price Action bazlı Swing Trade tarzını tespit ettim ve ancak 3.5 sene sonra bu tarza geçiş yapabildim. Üstüne bir de Trade Psikolojisi ve Risk Yönetimi ekleyerek, sürdürülebilir bir başarıya ulaştım.
En zorlandığım dönem bu keşif dönemiydi.
Aşmak için de bolca okudum. Muhtemelen Türkiye’de, yabancı dille yazılmış en çok TRADING kitabı okuyan kişiyimdir, bu konuda çok büyük bir kütüphanem var.
Trader olmak isteyen yeni gençlere ne önerirsiniz, bu süreçte başarıya daha hızlı ulaşmak için neler yapılması gerekli? Siz 15 yıl önceye gitseydiniz, neyi farklı yapardınız?
Ben geçmişe gitsem önce kendimi tanır, sonra kendimi piyasaya nasıl entegre edeceğim onu çözmeye çalışırdım. Yeni arkadaşlar hızlıca para kazanmaya odaklanıyor, ben de öyleydim, dolayısıyla şimdiki aklım olsa hızlıca para kazanmaya değil, hızlıca kendimi tanımaya odaklanırdım. Kişinin kendini tanımadan ve piyasadan ne istediğini bilmeden, çözmeden piyasadan para kazanması mümkün değil.
Sen kimsin, soğukkanlı mısın, sakin misin, ne kadar bir para yeterli, önceliğin neler, fiyat dalgalanmalarıyla mücadele edebiliyor musun, sakince gün kapanışını bekleyebiliyor musun, hantal mısın, panik misin? Bunların hepsi cevap bekleyen sorular ve bu sorular cevaplanmadan piyasaya doğru şekilde entegre olamazsın.
Kısacası, 15 sene önceye gitseydim ilk 1 senemi kendimi tanımaya, psikolojimi trading’e uygun hale getirmeye adardım, sonrasında işler daha kolay ilerliyor.
