Covid-19’un ortaya çıktığı 2019 Aralık’tan bu yana uzmanlar, bu hastalığın vücudumuzda ne gibi hasarlar bırakacağının tam olarak bilinmediğini söylüyor. İki yılı aşkın süredir mücadele ettiğimiz koronavirüsün etkileri hakkında yapılan araştırmalar, virüsün uzun vadede ciddi etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Bu araştırmalardan en yenisi ve belki de en net sonuçlara sahip olanı geçtiğimiz günlerde Nature dergisinde yayınlandı. Covid-19’un beyne olan etkilerini ortaya koyan araştırmanın sonuçları ilgi çekici olduğu kadar ürkütücü de…
Covid-19’un vücudumuzda bıraktığı hasarlara dair sürekli yeni çalışmalar yapılıyor, yeni sonuçlar paylaşılıyor. Covid’in beyne uzun dönemde etkilerine dair çok önemli bir çalışma, önceki gün Nature dergisinde yayımlandı.
Covid enfeksiyonunun beyin üzerinde nasıl etkileri olduğunu ortaya koyan bu araştırmanın sonuçları ne yazık ki pek iç açıcı değil.
Enfeksiyondan önce ve sonra yapılan beyin taramaları, Covid geçiren kişilerde, geçirmeyenlere göre daha fazla gri madde kaybı ve doku hasarı olduğunu ortaya koydu.
BEYİNDE KÜÇÜLME, GRİ ALANLARDA AZALMA
Çalışma, İngiltere’deki genetik yatkınlığın ve hastalığın gelişimine çevresel maruziyetin ilgili katkılarını araştıran büyük bir uzun vadeli biyo-banka çalışması olan UK Biobank’ta785 katılımcıyı içeriyordu.
Yaşları 51-81 arasında değişen katılımcıların 401’i Mart 2020 ile Nisan 2021 tarihleri arasında Covid-19 enfeksiyonu geçirmişti ve 15’i (yüzde 4) hastanede yatarak tedavi görmüştü. 15 kişiden sadece 2’sinde yoğun bakım ihtiyacı gelişmişti. Kontrol grubu olarak kullanılan 384 katılımcı Covid-19’a yakalanmamıştı ve hasta grubu ile aynı yaş, cinsiyet ve Covid-19 risk faktörlerine (yüksek tansiyon, şeker hastalığı, sigara içip içmeme gibi) sahipti.
Tüm katılımcılara bu çalışma için ikinci bir beyin görüntüleme yapıldı. Hasta grubunda bu görüntüleme hastalık geçirdikten ortalama 141 gün sonraydı. Ayrıca hastaların bilişsel fonksiyonlarını değerlendirmek için bazı testler de gerçekleştirildi.
Araştırmada enfeksiyon öncesi görüntüleme yapılmış olması sonuçları daha da önemli hale getiriyor. Çünkü önceden var olan risk faktörlerinin hastalık etkileri olarak yanlış yorumlanma olasılığı azalıyor, etkilerin Covid-19 kaynaklı olduğu kesinleşiyor.
Enfeksiyon öncesi ve sonrasında çekilen beyin görüntüleri karşılaştırıldığında ise oldukça ilginç sonuçlar ortaya çıktı. Covid geçirenlerde;
— Beyindeki gri madde miktarında belirgin azalma,
— Orbitofrontal korteks ve parahipokampal girusta gri madde/ak madde kontrastında azalma,
— Beyinde koku ile ilişkili olan primer olfaktör kortekste doku hasarını gösteren değişiklikler,
Haberin Devamı
— Beynin genelinde belirgin küçülme görüldü.
GRİ MADDE KAYBI DAHA FAZLA
Doğal yollarla yaşlanan insanlar her yıl beyinlerinde çok küçük bir gri madde parçasını kaybederler. Araştırmacılar, hafıza ile ilgili bölgelerde ortalama kaybın yılda yüzde 0,2 ile yüzde 0,3 arasında olduğunu söylüyor.
Ancak enfeksiyondan ortalama dört buçuk ay sonra yeniden beyin taramasından geçirilen katılımcıların beyinlerinde, Covid ile enfekte olmayan katılımcılara göre daha fazla gri madde kaybı yaşandı. Buna ek olarak, koronavirüs enfeksiyonu geçirenlerin beyin hacminde daha fazla küçülme ve belirli alanlarda daha fazla doku kaybı meydana geldi.
Beyin gri (gri cevher) ve ak maddeden oluşur. Gri madde beynin en önemli işlevlerini yöneten dış katmanında bulunur. Gri madde, çok sayıda hücre gövdesi ve nispeten az sayıda miyelinli akson içermesiyle ak maddeden ayırt edilirken, ak madde nispeten az hücre gövdesi içerir ve esas olarak uzun menzilli miyelinli aksonlardan oluşur. Canlı dokuda, gri madde aslında kılcal kan damarlarından ve nöronal hücre gövdelerinden gelen sarımsı veya pembemsi tonlarla çok açık gri bir renge sahiptir.
