Rusya Ukrayna savaşı sosyal medyada paylaşılan yanlış bilgilerin katlanmasına neden oldu. Kullanıcıların dezenformasyona karşı açık olduğu çatışma dönemlerinde sahte haberlerden nasıl korunulur? Bu bilgileri yaymak kullanıcılara nasıl bir sorumluluk yükler? Uzmanlar anlattı…
Haberin Devamı
Tüm dünyada gözler Rusya-Ukrayna savaşına kilitlenmiş durumda. 24 Şubat sabahı Rusya, Ukrayna harekâtını resmen başlattığını duyurdu.
Rusya ilerleyişini sürdürürken Ukrayna’da ise pek çok kişi sığınaklarda ya da yeraltı metro istasyonlarında bekliyor. Ayrıca eli silah tutan herkesin askere çağrıldığı bir genel seferberlik de ilan edilmiş durumda. Hatta 18-60 yaş arası erkeklerin ülkeyi terk etmesine izin verilmiyor.
Öte yandan tüm bu sıcak çatışma halinin dışında inanılmaz bir enformasyon savaşı da yaşanıyor. Zaten son dönemde ortaya çıkan tüm krizlerde ve savaş ihtimallerinde bu durum sıklıkla gündeme geliyor. Hem Rusya, hem Ukrayna tarafından yapılan paylaşımlarda sosyal medyada gerçekliği teyit edilmemiş binlerce iddia dışında eski video ve fotoğraflar da paylaşılıyor. Tüm bu bilgi kirliliği, yaşanan savaşı daha da karanlık bir hale getiriyor.
SAVAŞ OYUNU VİDEOSU GERÇEKMİŞ GİBİ PAYLAŞILDI!
Yanıltıcı video ve fotoğraflarda başı Twitter çekiyor. Örneğin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından çeşitli Twitter hesapları tarafından paylaşılan bir video, “Rusların Ukrayna’ya uçaksavar füzeler attığı” şeklinde yayıldı. Gerçekte görüntüler Rus ortaklı ‘Gaijin Entertainment’ tarafından geliştirilen ‘War Thunder’ video oyununa ait görüntülerdi.
Twitter’da eski videolara dair görüntüler, Ukraynalı yetkililerin yedi Rus askeri uçağını düşürdüklerini açıkladıktan sonra da devam etti. Hemen Twitter’da düşen bir uçağa dair fotoğraf paylaşıldı. Hâlbuki herkesin paylaştığı o fotoğraf, 2017’de bir blog’da yayımlanmıştı. Belki de fotoğrafın tarihi daha da eski…
Yine Twitter’da Ukrayna’da çekildiği iddia edilen bir başka video ise Türk kullanıcılar tarafından da çokça paylaşıldı. Ama görüntü 2020’de Beyrut’ta en az 218 kişinin ölümüne neden olan patlamaya aitti. Ayrıca Rus ordusunun 2018 yılında gerçekleştirdiği Vostok-2018 tatbikatı sırasında çekilen görüntüler de ‘Ukrayna’dan anlık’ şeklinde Twitter’da yüzlerce kez paylaşıldı ve hâlâ bazı hesaplarca paylaşılmaya devam ediyor.
YouTube’da da durum pek farksız değil. YouTube Shorts’da viral olan bir videoda “Rus hava saldırısı sırasında oluşan yangınların Ukrayna’nın Luhansk şehrindeki elektrik santralinde zincirleme reaksiyona neden oldu” açıklamasıyla verildi. Fakat video, aslında 2015 yılında Çin’in Tianjin kentinde meydana gelen bir yangına aitti.
Yanlış bilgilerin servis edildiği bir başka platform da TikTok… 5 milyondan fazla izlenen bir videoda, iki Rus askerinin paraşütle Ukrayna’ya indikleri görülüyor. Fakat Rus silahlı kuvvetleri üyesi gibi görünen bu iki kişi aslında asker değil. Görüntü, 2015 yılında bir paraşüt eğitmeni tarafından çekilmiş.
RUSYA’YI DESTEKLEYEN HESAPLAR İŞ BAŞINDA
‘Rusya’nın Ukrayna sınırlarına girmeden önce yarattığı bilgi kirliliği kafaları karıştırdı’
Washington Post’a konuşan Harvard Üniversitesi Medya, Politika ve Kamu Politikası Merkezi Araştırma Direktörü Joan Donovan, “Rusya’yı destekleyen hesaplar, eski videoları ve fotoğrafları bağlamından çıkarılmış bir şekilde ve yanlış açıklamalarla yeniden paylaşıyor” açıklamasında bulundu. Ayrıca Donovan “Böylelikle yapılmak istenen, dünyanın kafasını karıştırmak ve süreci Rus çıkarlarına göre şekillendirmek” dedi.
Sadece Rusya tarafı da değil Ukraynalı kullanıcılar da tam tersi şekilde sosyal medyada algıları değiştirmeye çalışıyor. Böylesi bir ortamda da iyi niyetli bir şekilde haberlere yaklaşan ve paylaşımlarıyla katkıda bulunmak isteyenler, yanlış bilgilerle istemeden de olsa propagandaların yayılmasına yardımcı oluyor.
